Finnbogi í ræðustól í Edinborg
Haustið 2010 stóð launþegahreyfingin frammi fyrir einu
erfiðasta verkefni sem hún hefur tekið sér á hendur í langan tíma. Þetta erfiða
verkefnið var, og er enn fimm mánuðum
eftir að samningar losnuðu, að endurnýja
kjarasamninga á vinnumarkaði.
Verkefnið var ekki bara að endurnýja almenna kjarasamninga
verkafólks, heldur var málum þannig háttað
að nánast allir kjarasamningar í landinu voru lausir á sama tíma og því var
í mörg horn að líta og að mörgu að gæta.
Í ljósi ótryggs efnahagsástands, viðvarandi atvinnuleysi og
erfiðleika á vinnumarkaði má segja að verkefnið væri nær óyfirstíganlegt.
Víðsvegar innan raða stéttarfélaganna var unnið mikið og
öflugt starf við undirbúning kröfugerðar.
Þessi undirbúningur byggði á þátttöku félagsmanna um allt land.
Stéttarfélögin héldu því kjaramálaráðstefnur,
kjaramálakannanir og vinnustaðafundi þannig að rödd félagsmannsins næði sem
best fram við mótun kröfugerðarinnar.
Alls staðar var eftir því leitað að félagsmaðurinn legði sitt
lóð á vogaskálarnar þannig að áherslur hans kæmu skýrt fram við mótun
kröfugerðar.
Þessi mikla og góða vinna lagði grunninn að kröfugerð
launþega í aðdraganda kjarasamninga og var ljóst að ábyrgð samninganefnda var
mikil við að framfylgja ítrustu kröfum félagsmanna.
Samninganefndum var líka ljós sú ábyrgð að allir þyrftu að
ganga í takt, að sameina þyrfti ólíka hópa, hópa sem innbirgðis gerðu ólíkar
kröfur til að ná sínum markmiðum fram.
Þegar slík staða kemur upp reynir á samtakamátt og samstöðu
launþega. Þá reynir á að sem best gangi að miðla málum svo ólík sjónamið geti
sameinast um það sem við öll viljum sækja, meiri velferð og aukinn kaupmátt.
Aukinn kaupmáttur hefur því verið rauði þráðurinn í
kjaraviðræðum okkar við samtök atvinnurekenda. En aukinn kaupmáttur eru ekki
bara fleiri krónur í umslagið.
Hafa verður í huga önnur atriði sem líka vega þungt. Þensla
má ekki verða of hröð þannig að afleiðing hennar, aukin verðbólga, fari
úr böndunum og éti á skömmum tíma upp þann kaupmátt sem verið er að
semja um.
Hjá samtökum atvinnulífsins breytist söngurinn ekkert, á þeim bænum eru kröfur verkafólks um launahækkanir alltaf út
úr kortinu. Hvenær hafa launakröfur verkafólks talist raunhæfar í þeirra augum?
Þeir segja okkur fara fram á þrefalt meiri launahækkanir en í nágranalöndunum
og slíkt gangi einfaldlega ekki upp.
Mitt svar við þessu er einfalt, fyrst þarf að jafna laun og
lísfkjör hér á við það sem gerist í
nágranalöndunum. Næsta skref væri síðan
að láta okkur hafa sömu launahækkanir og þar var samið um, þá loksins
erum við að tala um sama hlutinn.
Það kom skýrt fram í áherslum við mótun kröfugerðar
félagsmanna víðsvegar um land að megin tilgangur samningann yrði aukinn
kaupmáttur og stöðugleiki á vinnumarkaði. Unnið yrði á atvinnuleysi með
bráðaaðgerðum á vinnumarkaði með mannaflsfrekum aðgerðum sem myndu skapa fleiri
störf.
Í kjaraviðræðum verður að líta á óþolinmæði sem lúxus sem við
getum ekki leyft okkur þótt ekkert
virðist ganga. Með þolinmæði í kjaraviðræðum er ekki verið að gefa eftir eða
veita afslátt af kaupkröfum félagsmanna.
Stundum er þessi þolinmæði gagnrýnd sem linkind við
atvinnurekendur, forustan eigi að láta sverfa til stáls og það strax. Sigrar
vinnast ekki með óðagoti eða illa ígrunduðum aðgerðum. Þegar illa gengur er
þolinmæði dyggð.
En í þeim viðræðum sem staðið hafa yfir í allan vetur
og standa enn hefur reynt alveg gríðarlega á þolinmæðina.
Nú er svo komið að þolinmæði okkar er á þrotum.
Landssambönd innan ASÍ hafa eitt af öðru verið að vísa kjaradeilum til
ríkissáttasemjara og þau sem lengra eru komin eru þegar byrjuð að undirbúa
aðgerðir.
Sú staða sem er kominn upp í kjaraviðræðum að eitt
aðildarfélag SA, Landssamband íslenskra Útvegsmanna, hefur tekið kjarasamninga
á almennum vinnumarkaði í gíslingu er algjörlega ólíðandi. Í mínum augum eru
þetta ekkert annað en landráð, landráð gagnvart verkafólki á Íslandi.
Verkafólk hefur ekkert haft um það að segja hvernig
aflaheimildum á Íslandi hefur verið úthlutað. Verkafólk hefur ekki fengið arð
þessum aflaheimildum, hefur ekki getað verslað með þær eða veðsett.
Af hverju ætti verkafólk að vera beitt til að ná fram niðurstöðu sem er
LÍÚ þóknanlegt ? Svarið er einfalt, hagsmunasamtökin
LÍÚ vija þessa ríkisstjórn frá og ætla beita launþegum fyrir sig til að ná fram
niðurstöðu sem þeim er þóknanleg. Það
verður aldrei.
Það er með hreinum ólíkindum hve langt þessi
sérhagsmuna hópur hefur komist með frekju og yfirgangi en nú er kominn tími til
að stoppa þá af og nota til þess öll tiltæk ráð.
Á stundum sem slíkum er nauðsynlegt að þétta raðirnar
og ráðast á ófæruna með samstöðuna að vopni.
Það gerist eingöngu með því að forustan og fólkið hafi
staðið þétt saman við undirbúning aðgerða.
Gleymum því ekki að það er fólkið í félögunum sem myndar þessa órofa
heild sem samtök launþega eru.
Án þess hreyfiafls sem fólkið í félögunum er, væri barátta forystunnar lítils virði. Verum þess ávallt minnug að það er
samtakamátturinn sem hefur skilað launafólki stærstu sigrunum.
Það er fólkið sem vinnur störfin sem finnur best hvar
skóinn kreppir í kjarabaráttu launþega. Þangað eigum við í forusta launafólks
að leita ráða þegar okkur rekur í vörðurnar í baráttunni við samtök
atvinnurekenda.
Við sem erum í forystunni verðum og eigum að hlusta á
það sem fólkið okkar hefur fram að færa.
Verum þess minnug hvert við sækjum styrkinn, hvar
hugmyndir fæðast, fyrir hverju er verið að berjast og hvert ætlum við okkur í
framtíðinni.
Launþegahreyfingin verður og á að virka sem samstæð
heild. Heild þar sem allar skoðanir og hugmyndir eru jafn réttháar. Það er
einmitt með slíku hugarfari sem launþegum mun hlotnast ríkuleg uppskera.
Uppskeru þar sem sigrar skila ávinningi inni í framtíðina.
Sá sem hér stendur hefur alltaf verið talsmaður
samtöðu, verið talsmaður þess að með samstöðu og samtakamætti væru launþegum
allir vegir færir, ég mun ekki hvika frá þeirri skoðun minni fyrr en í fulla
hnefanna.
Skipuleg barátta fyrir bættum kjörum, í tæplega 100 ár, ásamt órjúfanlegri samstöðu hinna vinnandi
handa hefur skilað okkur þeim ávinningi sem við njótum í dag
En verum þess minnug að víðsvegar um heiminn standa verkamenn,
enn í dag, í blóðugum átökum fyrir grundvallar mannréttindum, réttindum sem
okkur hérna heima á Íslandi þykja alveg sjálfsögð en eru svo sannarlega ekki
sjálfgefin.
Barátta verkafólks á Íslandi fyrir mannsæmandi réttindum
hefur verið þyrnum stráð og á tíðum mjög hatrömm, í þeirri baráttu hefur reynt
á þolinmæði og þrautseigju verkafólks.
Fæst gerum við okkur almennt grein fyrir því hverju áratuga löng
barátta samtaka verkafólks hefur náð fram í velferðarmálum sem okkur þykja
sjálfsögð í dag.
Undanfarna mánuði og vikur hefur mikið af kröftum
verkalýðshreyfingarinnar farið í það að verja það sem áunnist hefur í gegnum
tíðina.
Mikil orka hefur einnig farið í baráttu og strögl við
ríkisstjórn landsins, ríkisstjórn sem kjörin var til að standa vörð um heimili
landsmanna.
Ríkisstjórn sem verkalýðshreyfingin hefur gert samninga við.
Samninga um stöðugleika á vinnumarkaði, um bætt kjör til
atvinnulausra, um úrlausn í skattamálum sem brennur hve mest á okkar fólki.
Hvaða réttlæti er í því að launþegi með rétt rúm 200 þús í
mánaðarlaun skuli þurfa að greiða
tæplega þriðjung af tekjum í skatta og útsvar ?
Hvernig á slíkur einstaklingur að ná endum saman þegar allt
hefur hækkað nema kaupið ?
Hann einfaldlega getur það ekki.
Stjórnvöld geta ekki endalaust ætlast til þess að
almenningur í landinu sjái um að halda þjóðarskútunni á réttum kili.
Sótt er að launafólki úr öllum áttum, ekki eingöngu frá
atvinnurekendum heldur hafa forstöðumenn ríkisstofnana og sveitarfélaga einnig
gengið í lið með þeim sem seilast ansi langt í að skerða kjarasamningsbundin
réttindi launafólks..
Í því atvinnuástandi sem við okkur blasir má í raun segja að
það sé verið að svínbeygja verkafólk til að gefa eftir af kjarasamningsbundnum
lágmarksréttindum eingöngu til að halda
vinnunni.
Almenningur hefur orðið misréttis og ójafnaðar áþreifanlega
var á eigin skinni. Í dag er það
réttur rukkara og fjármagnseigenda sem kemur fyrst en síðastur kemur réttur
almennings.
Þetta sést best á því hvernig rétti rukkaranna gagnvart
almenningi er háttað, nánast ekkert er blakað við fjárglæframönnum sem fengu að
skáka óáreittir í skjóli Allþingis og eftirlitsaðila. Og þeir skara enn eld að
eigin köku án þess að mikið sé aðhafst.
Almenningi í landinu er ekki vorkennt þegar bjóða á ofan
honum. Við sjáum fulltrúa rukkaranna vaða inn á heimili almennings og húsnæði
þess boðið upp sé ekki staðið í skilum með greiðslur á réttu tíma. Þar er
svigrúmið lítið og samúðin engin.
Eftir situr almenningur í landinu blóðrisa eftir vönd
innheimtumanna sem dynur á þeim sem ekki hafa staðið í skilum með hverja
krónu.
Er þetta hið nýja Ísland sem við viljum byggja ?
Ég segi Nei og aftur Nei.
Megin áhersla hefur nefnilega verið lögð á að bjarga
fjármagnseigendum og koma þeim að kjötkötlunum að nýju.
Að þessu er unnið leynt og ljóst en skýrasta dæmið um viðvarandi
siðleysi er hvernig fyrrum eigendum bankanna hafa verið tryggð áhrif og völd í
fjármálalífi Íslendinga á nýjan leik.
Nýtt Ísland verður ekki byggt upp með stjórendum gömlu
svikamillunar haldandi í alla spotta, á meðan okkur almenningi í landinu, er ætlað
það hlutverk eitt að sópa upp rústum og ruslinu sem þessir snillingar hafa búið
til.
Sú staðreynd
að heimilin í landinu skuli ávallt þurfa að taka á sig stöðugar hækkanir þegar
á móti blæs í efnahagslífi okkar er með öllu óþolandi.
Ekki nutu vestfirsk
heimili góðs af sterkri stöðu krónunnar
og hagstæðum gengismun þegar góðærið svo kallaða strauk gullkálfum þessa lands
um vanga.
- Þar var
sko öðru nær !
Við eigum ekki með nokkru móti að sætta okkur við þá
kyrrstöðu og ráðaleysi sem einkennt hefur gjörðir stjórnvalda undanfarin
misseri.
Við verðum að beita þrýstingi og samtöðu til að særa fram
samstarf um auknar framkvæmdir og þannig tryggja stöðugra atvinnustig.
Efla þarf samstaf ráðamanna þjóðarinnar og sveitafélaga við
launþegasamtök með það að leiðarljósi að verja hag heimilanna fyrir frekari
áföllum.
Fara þarf í víðtækar aðgerðir sem hlúa að og styðja
við þau fyrirtæki sem hafa í gegnum tíðina skapað atvinnuöryggi í
heimabyggð.
Knýjum á aukna innspýtingu í atvinnulífið svo hagvöxtur í
landinu taki að vaxa á nýjan leik.
Leggjum okkar lóð á vogaskálarnar og hvetjum til áræðni í
ákvarðanatöku okkar fólki til heilla. Látum ekki hrakspár um stöðnun eða
algjört hrun verða að veruleika.
Við eigum ekki að líða að okkur sé stillt upp við vegg
til að taka við afarkostum atvinnurekanda, sveitafélaga og ríkisvaldsins
þegjandi og hljóðalaust.
Það er því hvatning mín til launþega þessa lands og
ekki síst vestfirska launþega, að þétta
raðirnar, láta í sér heyra, og hafa
áhrif með því að taka þátt í umræðum um
kaup og kjör hvar sem tækifæri gefast.
Leggjum okkar lóð á vogarskálarnar þannig að á
Vestfjörðum getum við átt farsæla framtíð.
Framtíð sem byggir á samtakamætti, elju og dugnaði vestfirsks
launafólks.
Sýnum það í orði og í verki hvers við erum megnug með
samstöðuna að vopni. Leggjumst öll á eitt til að koma forsvarsmönnum LÍÚ í
skilning um það að það erum við, fólkið í landinu, en ekki þeir sem ráðum
ferðinni í kjarabaráttu landverkafólks.
Horfum fram á vegin með festu og ákveðni og segjum, ég
get, ég þori, ég vil og ég skal leggja mitt af mörkum til að baráttan fyrir
bættum kjörum skili okkur sem mestum ávinningi inn í framtíðina.
Missum aldrei sjónar á markmiðunum, berjumst ótrauð
fyrir bættum kjörum, ekki bara fyrir líðandi stund heldur líka fyrir
framtíðina.
Látum þessar raddir heyrast hátt og snjallt, ekki bara
á 1.maí. Tökum virkan þátt í að byggja betra samfélag.
Stöndum vörð
um réttindi okkar og kjör, þetta eru ekki sjálfgefin lífsgæði, fyrir þeim hefur verið barist í hart nær 100
ár.
Látum í okkur
heyra og tökum þátt í að auka atvinnu og bæta kjörin.